18. Niets is wat het lijkt.

Zo blijkt dit geen zomerhit, al heeft het er op het eerste gehoor alle schijn van.
Het lied `Águas de Março`, wat al decennialang op gezette tijden in mijn hoofd hangt, net zoals vanmorgen weer, werd gecomponeerd door Antonio Carlos Jobim en gezongen door Elis Regina samen met Jobim zelf. Het werd ooit tot het beste Braziliaanse lied verkozen en jeetje, daar is iets voor te zeggen want wat is het toch geniaal. Alles klopt eraan: de slimme tekstuele vondsten, de ritmiek van de tekst en muziek, de perfect op elkaar afgestemde zang, de instrumenten.
De bossanova ('nieuwe trend') gitaarakkoorden waarmee het lied opent, de kleine accentjes met enkele´pling pling´ pianotoetsen als regendruppels op warm asfalt. Ze waren er maar zijn meteen weer weg. Verdampt.

Alles zo luchtig en elegant.

Het lied vloeit als water, naar beneden, naar beneden, als een frisse, kristalheldere bergstroom- zeker niet als een brullende bergbeek, gevoed door overvloedige regenval, zoals de tekst suggereert.
Er waait een luchtig zomerbriesje door het liedje, geen loeiende storm.
Elis Regina’s stem klinkt haast onderkoeld en zilverig als zo'n bergbeek, soepel swingend en je zou haar haast schattig en onschuldig noemen als je niet beter wist. Haar bijnaam was ‘Orkaan’! Vanwege haar stormachtige, grillige, verwoestende temperament. Maar wat een talent!

Zij ging al op 36-jarige leeftijd ten onder in enorme hoeveelheden cocaïne, slaapmiddelen en drank, waarmee zij waarschijnlijk haar innerlijke demonen probeerde te bezweren. Maartse buien, mijn wel zeer vrije vertaling van “De wateren van Maart”.

Maartse buien zijn bij ons op het noordelijk halfrond een teken van hoop. Als laatste stuiptrekkingen van de winter, kondigen zij de overgang naar licht en lente aan en daarachter zelfs wellicht, wulps lonkend, een zonnige zomer. In Brazilië kondigen de Maartse buien echter een zompig en benauwd, maandenlang durend regenseizoen aan. Het Maartse water begint met striemende regen, woeste stormen, overstromingen, modder, kikkers, slangen, dood en staat daar voor het einde van de ‘zomer’, het einde van het droge seizoen. Maartse buien zorgen daar voor een drukkende melancholie, waar ze bij ons een belofte naar iets hoopvols en moois inhouden. Let wel: een belofte. Of die wordt ingelost is een heel ander verhaal.

Schijn bedriegt.

Maartse buien in de herfst. Een gepijnigde ziel met een zorgeloze stem.

Hoop en melancholie, allebei opgewekt door Maartse buien. Een liefelijk klinkend licht liedje over voetangels en strikken, stroppen en haken, dood en meegesleurd worden, modder, modder en modder. Een lied dat naar hoogzomer klinkt maar over gedonder in de glazen gaat.

Ik wil maar zeggen: niets is wat het lijkt.

Águas de Março

É pau, é pedra, é o fim do caminho. É um resto de toco, é um pouco sozinho. É um caco de vidro, é a vida, é o sol É a noite, é a morte, é o laço é o anzol. É Peroba do campo, é o nó da madeira Caingá, Candeia, é o Matita Pereira.

É madeira de vento, tombo da ribanceira. É o mistério profundo, é o queira ou não queira. É o vento ventando, é o fim da ladeira. É a viga, é o vão, festa da cumieira. É a chuva chovendo, é conversa ribeira. Das águas de março, é o fim da canseira. É o pé, é o chão, é a marcha estradeira Passarinho na mão, pedra de atiradeira.

Uma ave no céu, uma ave no chão. É um regato, é uma fonte, é um pedaço de pão. É o fundo do poço, é o fim do caminho No rosto o desgosto, é um pouco sozinho.

É um estrepe, é um prego, é uma ponta, é um ponto. É um pingo pingando, é uma conta, é um conto. É um peixe, é um gesto, é uma prata brilhando

É a luz da manhã, é o tijolo chegando. É a lenha, é o dia, é o fim da picada. É a garrafa de cana, o estilhaço na estrada. É o projeto da casa, é o corpo na cama. É o carro enguiçado, é a lama, é a lama.

É um passo, é uma ponte, é um sapo, é uma rã. É um resto de mato, na luz da manhã São as águas de março fechando o verão. É a promessa de vida no teu coração.

É uma cobra, é um pau, é João, é José. É um espinho na mão, é um corte no pé. São as águas de março fechando o verão. É a promessa de vida no teu coração. É pau, é pedra, é o fim do caminho. É um resto de toco, é um pouco sozinho. É um passo, é uma ponte, é um sapo, é uma rã. É um belo horizonte, é uma febre terçã.

São as águas de março fechando o verão. É a promessa de vida no teu coração.

Maartse buien*.

´t is ´n stok, ´t is ´n steen, ´t is het eind van de weg. ´t is de rest van ´n stomp, ´t is een beetje alleen. ´t

Is een scherf glas, ´t is het leven, ´t is de zon, t is de nacht, ´t is de dood, ´t is de strop en de haak. ´t Is Peroba do campo, ´t is hout van de Caingá, Candeia (3 Braziliaanse boomsoorten), ´t is Matita Pereira (vogel).

't Is waaibomenhout dat van de oever af rolt. ´t Is het diepe mysterie, of je 't nou wilt of niet. ´t Is de wind die waait, het is het einde van de helling.

´t Is de balk, ´t is het gat, ´t is het feest in de nok. ´t Is de regen die neervalt, ´t is gebabbel van 'n beek. De wateren van maart betekenen een eind aan de vermoeidheid. ´t Is de voet, ´t is de grond, ´t is de weg die je loopt. ´n Vogel in de hand,´ n steen in de slinger.

´n Vogel in de lucht, ´n vogel op de grond. ´t Is een beek, ´t is een fontein, ´t is een stuk brood. ´t Is de bodem van de put, ´t Is het eind van de weg. Geen gezicht noch walging. ´t Is een beetje eenzaam.

´t Is een voetangel, ´t is een spijker, ´t is een punt, ´t is een stip. ´t Is een druipende druppel, ´t is een rekening, ´t is een verhaal. ´t Is een vis, ´t is een gebaar, ´t is glanzend zilver.

´t Is het ochtendlicht, ´t is de steen die eraan komt. ´t Is het brandhout, ´t is de dag, ´t is het einde van het pad. ´t Is de fles met rum, de granaatscherven op de weg. ´t Is ´t ontwerp van het huis, ´t is het lichaam in bed. ´t Is de vastgelopen auto, ´t is de modder, ´t is de modder.

´t Is een stap, ´t is een brug, ´t is een pad, ´t is een kikker. ´t Is een overblijfsel van het bos, in het ochtendlicht. ´ t Zijn de wateren van maart die de zomer afsluiten. ´t Is de belofte van leven in je hart.

´t Is een slang, ´t is een stok, ´t is João, ´t is José. ´t Is een doorn in de hand, ´t is een snee in de voet. ´t zijn de wateren van maart die de zomer afsluiten. ´t is de belofte van leven in je hart.

´t is hout, ´t is steen, ´t is het eind van de weg. ´t Is een stomp, ´t is een beetje alleen. ´t Is een stap, ´t is een brug, ´t is een pad, ´t is een kikker. ´t Is een prachtige horizon, ´t is de derdedaagse koorts (malaria).

´t Zijn de wateren van maart die de zomer afsluiten. ´t Is de belofte van leven in je hart.

*Mijn wat lompe, vrij letterlijke vertaling. In het Braziliaans is het een prachtig gedicht.