Finse, coole bleekneusjes

Een half jaar leven in duisternis.
Dat doet een mens waarschijnlijk geen goed. Depressies, Drankzucht, Moordlust. Seksuele abberaties. En wat dies meer zij.
In die schemerwereld schuilt veel rampspoed. Dat wil de Scandinavische cinematografie ons al van oudsher doen geloven. Kijk naar de films van de Zweedse Ingmar Bergman. En op een ander niveau: zie al die thrillers en krimi's op Netflix et al. Uit Noorwegen, Zweden, Finland, Denemarken en IJsland. Zo'n overvloed, je kunt er met gemak een half jaar duisternis mee uitzitten voor je tv, een virtuele poolwind door je huis laten waaien.

Zelden speelt een en ander misdadigs zich af in de zomer. Want altijd blijken die series ampel gestoffeerd met sneeuwstormen, die razen boven uitgestrekte ijsvlaktes. IJs, waarin lijken goed geconserveerd blijven maar dus ook aanwijzingen en bewijzen. Een inktzwarte atmosfeer, die tastbaar als een vette walm van sigaretten, ongewassen lijven en gebakken vis om mensen heen hangt. Een broeierige ambiance, waar depressies uitstekend in gedijen en de lage instincten van de mens ongehinderd tot volle wasdom kunnen komen.
Loodzware ernst, dus.
Twee uitzonderingen: IJsland en Finland stoppen in hun krimi's behalve bovenstaande smaakmakers ook hun geheel eigen sardonische humor, waardoor al die slechtheid meer reliëf lijkt te krijgen. Daardoor beter te behappen is maar die gelaagdheid maakt ook dat alle verdorvenheid harder aankomt.

Ach gossie: geboren in verdriet en gehuld in teleurstelling.

Aki Kaurismäki is een Finse cineast, die alle bovenstaande clichés in zijn eigen Scandinavische blender gooit. Hij hanteert een verbluffende vormgeving, vervreemdend maar hip én een soort maffe humor, waar men zich merkwaardig genoeg toch hard aan kan stoten.

Gisteren wilde Herman Koch als laatste Zomergast van Griet Op Den Beeck een stukje uit een film van Kaurismàki uit 2023 "Fallen leaves" aan de TVkijkers tonen, om te laten zien dat 'ongemak' een bepalende component van humor kan zijn.

Spice girls op zijn Fins.
Wel dat lukte nogal!
Houterig, schutterig, ongemakkelijk, stuntelend in de communicatie, onhandig in het leven. Zo zijn de twee hoofdrolspelers in die film.

En zo staan ook de zusjes Kaisa en Anna Karjalainen, van de Finse popgroep Maustetytòt erbij: ongemakkelijk, harkerig, nurks haast. "Het is koud en donker hier in het hoge noorden, dus gelukkig zijn is hier moeilijk." (Anna).
N.B: De UN doet elk jaar een  onderzoeken onder de bevolking van landen en daaruit bleek weer dat Finnen  het gelukkigste volk ter wereld zijn...

Maustetytöt betekent 'spice girls' maar deze meisjes bevinden zich in het popmuziekspectrum diametraal tegenover die Britse meidengroep! Laconiek en droevig, zo karakteriseren ze zelf hun werk.
In "Fallen leaves" (ha, daar is hij weer, Yves Montand, op z'n Fins ditmaal) zijn de zusjes ingehuurd om in een vreugdeloos ogend karaoke-etablissement het entertainment te verzorgen en al doende de clientèle op te fleuren. Waarschijnlijk nichtjes van de barman; omdat ze zo leuk muziek konden maken, had hij gehoord, krijgen ze hier een kans- maar dit verzin ik zelf.

Vermaken ze de klanten? Vermaken de klanten zich? Vermaakt Maustetytöt zich
Het heeft er bepaald niet de schijn van. Iedereen lijkt er te zitten omdat daar zitten nét 'n fractie beter is dan thuis in je dooie eentje dronken te worden van de Finse wodka.
Het lied dat de zusjes, pokerface, totaal onbewogen voordragen is haast lachwekkend treurig. Haast tactiel naargeestig: schimmel op de olieachtig troebele koffieresten in de kan Borden op de vloer met aangekoekte restjes, afgekloven kippenbotjes, vettig bestek en verfrommelde papieren servetten. De bewoonster is té lamlendig om op te staan. Ze sleepte zich al 'n keer naar de hoek van de straat om bier te halen, hoor. Alleen als het écht moet gaat ze nog wel een keer. 't Is pokkenweer ook nog namelijk, de slagregens gutsen de groezelige ramen bijna schoon.

Een geweldig getoonzette misère. Mooi van lelijkheid. Gezongen door twee schattig uitziende maar  emotieloze helblonde grietjes met welluidende Scandinavische stemmen. "Impossibly cool" las ik ergens in een recensie.
Mistroostige Bangles*-op-z'n-Fins.

.

Om van te smullen.

Lees de fijn ellendige tekst:

Geboren in verdriet en gehuld in teleurstelling.

Beschimmelde koffie in de pan En serviesgoed op de vloer De regen wast de ramen, ik hoef ze niet zelf te lappen Niets houdt me meer tegen om weg te gaan
Maar ik ben tot mijn knieën in beton gegoten. Een onzichtbare last van duizend kilo op de rug. Zelfs als er nog maar één checkpoint te gaan is, weet ik niet of ik het graf nog haal.
Ik ben voor altijd een gevangene hier. Afrasteringen omringen zelfs de begraafplaats. Zou eindelijk mijn laatste taak op aarde erop zitten dan graaf jij me alleen nog maar dieper de grond in. Ik vind je leuk, maar ik kan mezelf niet uitstaan Ik heb anderen niet nodig, ik weet niet hoe het met jou zit? Ik geef het toe: als ik wegga doe ik het alleen voor mezelf
Zomerschoenen en een oversized hoodie uit de winkel op de hoek, in de vrieskou. Een paar biertjes gehaald. Als ik tijd heb ga ik nog een keer.
Maar anders ga ik gewoon liggen Ik ga echt niet voor niets het huis uit. Vergeet mij, ik wil alleen zijn Ik werd geboren in verdriet en ga gehuld in teleurstelling

Ik ben voor altijd een gevangene hier. Hekken omringen ook de begraafplaats. Als eindelijk mijn laatste taak op aarde erop zou zitten Graaf jij me alleen maar dieper de grond in. Ik vind je leuk, maar ik kan mezelf niet uitstaan Ik heb geen anderen nodig, ik weet niet hoe het met jou zit Ik geef het toe: als ik wegga doe ik het alleen voor mezelf
Ik zal het toegeven als ik wegga Ik doe het alleen voor mezelf.

* Bangles: